De nacht was kort maar hevig. Halfzeven al naast mijn bed. Vooruit, even rustig wakker worden voordat de dag ons meepakt. Vandaag werden we in twee groepen verdeeld om ons goed te mengen met een groep van Compassion. Ik mocht met de Compassion bus mee.
Eerst reden we naar het PAG hoofdkwartier in het district waar we naar toe gingen. De reis duurde langer dan ik had verwacht. In Soroti, dus in Arnhem of hooguit in Rotterdam, dacht ik. Maar nee. De districten hier zijn enorm uitgebreid. Eerst driekwartier over de Oegandese snelweg. Daarna over weer een zandpaadje kronkelen. Uiteindelijk komen we bij het hoofdkantoor, waar we door de lokale bisschop werden begroet en rondgeleid door het kantoor. Dan mengden we ons met de Oegandese mensen van Compassion. De begeleider van het moment hield on-Afrikaans de tijd in de gaten. De bisschop kreeg enkele minuten en niet meer. De beide groepen stelden zich voor.
En dan was het tijd om te gaan. In de bus met vijf anderen van ons team. Ik kwam in gesprek met een jonge Oegandese vrouw met een mooie naam die ik nu al ben vergeten. Vergelijkingen van onze culturen en hoe de kerk daar een rol in heeft. Daar hadden we het vooral over. En over de diverse systemen in Nederland die door de overheid worden uitgevoerd.
Af en toe bonkten we lekker hard vanwege een kuil of een bobbel. Deze chauffeur is niet zo behendig als de onze blijkt. De paden waar we door rijden zijn zo smal dat lopende mensen stil staan en wachten, meestal in het struikgewas. Vaak ook een hand die wordt opgestoken bij wijze van groet. En als ze zien wie er achter de ramen zitten is de groet nog hartelijker. Vaak ook zijn het kleinere kinderen die schuchter kijken maar altijd weer de hand opsteken en giechelen als ik terug wuif.
Eindelijk komen we bij het dorp. We stappen uit en worden een voor een voorgesteld. De dominee, een hartelijke man. Diverse belangrijke mensen schudden we de hand. Op de traditionele manier. Eerst een gewone hand, dan de hand een kwartslag draaien en dan weer terug. En dat drie maal. We mochten gaan zitten. Ik begroette wat mensen op een bankje. Een stond op en ik vroeg de man ernaast of ik er mocht gaan zitten. Geen probleem natuurlijk. Er werden pinda's in de dop geserveerd. Vers van het land geplukt, niet uit het zakje. Lekker!
Ik kwam in gesprek met de bankhangers. Ze kwamen uit een naburig dorp. Kwamen hier vaak. En nee, ze gingen niet naar de kerk. Maar wat er gebeurde in de gemeenschap door de kerk heen vonden ze prachtig. Er gebeurde van alles om mij heen. In de eigen taal praatten de mannen met elkaar. De een geeft de ander wat geld. Ik probeer het geld te volgen, maar raak het spoor wat bijster.
Achter ons was een groep vrouwen op houtskool lekkers gereed aan het maken. In grote pannen. Ik zag er een man bij zitten die alleen op een bankje zat. Het gesprek was toch al afgelopen, dus ik besloot me bij hem te voegen. Vond hij prachtig. We wisselden de gebruikelijke gegevens uit. Hoe we heetten. Waar we vandaan kwamen. Bij de familie aangekomen stelde hij zijn vrouw Joy voor. Mooie naam, vond ik. Ik wordt prompt bedankt voor het compliment. Het gesprek werd afgebroken, omdat we in de groep moesten gaan zitten. Het socialisen was voorbij, het officiële gedeelte begon.
Een man van het districtskantoor was aangewezen als begeleider en nam het woord. Iedereen werd een voor een voorgesteld aan de hand van zijn functie. De pastor. De districtschef van de regering, die zelf ook gelovig is. Afijn, een kleine twintig mensen werden korter of langer aan ons voorgesteld. Daarna ging het een slag dieper. Aan de groep uit het dorp, overigens weer allemaal onder de boom, werd gevraagd ons te vertellen in hoeverre PEP hun leven of dat van de gemeenschap had veranderd.
Prachtige verhalen die ik me nog kan herinneren (niet per se in chronologische volgorde). Een jongeman die als een van de eersten in het dorp afgestudeerd is, dus het eerste resultaat om de educatie te verbeteren. Hij vertelde dat er nu een studentenclub was opgericht die jongeren stimuleert projecten in de buurt zelf ter hand te nemen. En op gebied van educatie is een organisatie in het leven geroepen bestaande uit de belangrijkste vertegenwoordigers uit het dorp, ook uit andere kerken, om het onderwijssysteem te verbeteren. Maar dat hijzelf kon studeren, doordat dorpelingen daar zelf werk van maakten, dat maakte hem nog het meest trots.
Een oudere vrouw zat naast andere vrouwen op matjes op de grond. Zuchtend stond ze op, stelde zich voor en begint te vertellen dat ze een oude vrouw is die al een lang leven achter de rug heeft. Ze was oud en moe. Toen kwam PEP met een alfabetiseringscursus. En o, wat is ze nu blij, ze kan nu lezen in haar eigen taal (het Teso). Natuurlijk kon ze geen Engels lezen, maar ze besefte dat de bezoekers ook geen Teso konden lezen. Het kunnen lezen en schrijven gaf haar zoveel waardigheid dat de vreugde in haar leven is terug gekomen. Nu kon ze lezen wat ze vroeger alleen hoorde. Door PEP is ze op haar oude dag, en met haar tientallen anderen, belezener geworden.
Hoezeer ik ook alle getuigenissen wilde horen, door het vele noodzakelijke drinken moest ik mijn blaas toch weer even legen. Ik was bij aankomst al naar het toilet geweest. Door een klein paadje lopen liep ik op twee kleine hutjes. Ik ging een van de kleine hutjes binnen en werd begroet door honderden vliegen die uit een rond gat vlogen. Juist, daar moest ik dus op mikken. Terwijl ik dat deed, werd de zwerm vliegen minder. Ze vlogen op het lekkers af dat ik in het gst deponeerde. Buitengekomen stond er een jerrycan met water en zeep erbij. Om de handen te wassen, dus.
Teruggekomen stond een andere vrouw te vertellen. Ik zag toen ik weer zat, dat het Joy was. Zij focuste op gezondheid en hygiëne. Ze had begrepen dat de manier waarop ze haar huis inrichtte en schoonmaakte niet goed was voor de gezondheid. Ze leerde andere technieken om het beter te doen en merkte daardoor dat haar gezondheid er op vooruit ging. Ze was PEP dankbaar voor die inzichten, maar besefte dat zijzelf die veranderingen moest doorgeven.
De dominee nam het woord. Wat een geweldige impact had PEP gehad. Niet alleen door sociale verandering, maar ook door de bijbelstudies. De bijbel is enorm praktisch, En het werd niet meer als een verhalenboek gebruikt, maar vooral ook om de principes daaruit direct toe te passen in het leven van alledag. Hij haalde het voorbeeld van de oude vrouw aan, die werd geraakt door de bijbelstudie dat elke christen geroepen is om licht te zijn in deze wereld. En werkelijk, ze straalde. De kerk, zo zei hij, wil niet alleen meer focussen op het spirituele. Door PEP hebben ze geleerd holistisch te denken en te leven. De focus van de kerk is daarom nu gericht op alle aspecten van het leven: het geestelijke, het onderwijs, gezondheidszorg en de zorg voor elkaar.
Wat dat laatste betreft gaf hij een voorbeeld van een oudere die iets verderop woont. De zoon van de man was omgekomen in de tijd dat rebellen veel doodden in het land. Zijn schoondochter bleef hem verzorgen. Het hutje waar hij in woonde was op sterven na dood. Bij de volgende regenbui zou het instorten. Een van de kerkleden wees de dominee op deze situatie en hij ging poolshoogte nemen. Toen hij de situatie van deze man in ogenschouw nam, dacht hij bij zichzelf dst dit niet de manier was waarop een gemeenschap met elkaar omging. Hij trommelde wat mensen op met verstand van zaken. Ze bouwden een nieuwe hut. Timmerden een bed voor de man. En kochten van eigen geld een matras. De man was dolgelukkig. Nog nooit had hij op een bed gelegen. Nu, op zijn oude dag, had hij er een zomaar gekregen. Wat een geluk, wat een blijdschap. Na afloop van de bijeenkomst zochten we deze man op. En inderdaad: nog steeds dolgelukkig zat hij op zijn matje in zijn eigen vertrouwde oude kleding (ze hadden ook nieuwe kleren voor hem aangeschaft, maar in eigen omgeving is het prettiger in je eigen 'huispak' te zitten, toch?). De man, al wat dementerend, hield de handen tegen elkaar en sprak achter elkaar vreugdevolle woorden uit. Hij was zo blij!!!
Het maakt niet uit, zei de dominee, waar mensen vandaan komen. We gaan niet eerst vragen of ze eerst in onze kerk komen alvorens voor hen te zorgen. Er wordt samengewerkt met mensen uit de katholieke kerk en de Church of Uganda. Als de focus wordt gericht op de gemeenschap, vallen die verschillen weg. Dat bleek ook uit het feit dat uit die kerken een vertegenwoordiging aanwezig was.
Borden werden op tafel gezet. Pannen met dampende etenswaren ernaast. Het was duidelijk. De dominee moest opschieten. Toen kwam ee ook nog een andere hoge pief langs met een verhaal dat ik later nog eens zal vertellen. Deze man werd on-Afrikaans even duidelijk gemaakt dat hij haast moest maken: 'wilt u de politieke plichtplegingen achterwege laten en gelijk met uw verhaal beginnen?'
Etenstijd. Lunch. Halfvijf. De borden volgeschept met rijst, cassave, bonen, geitenvlees (mjam), erwten. Geen bestek, in de dorpen eet je met de handen.
Daarna met zijn allen, de gemengde groep en iedereen uit het dorp die mee kon naar wat projecten. De oude man. En daarna door naar een zelf opgerichte middelbare school. Want die bestond daarvoor niet in de omgeving. En verder dan de eigen omgeving wilden en konden de studenten niet reizen. Dus werd er een middelbare school opgericht die uit 44 leerlingen bestaat. We ontmoetten de leerlingen. Braaf in de bankjes. Buiten onder de boom, want het was regentijd en het dak was nog niet zo gemaakt dat het te vertrouwen was. De jongeren werden bemoedigd vooral door te gaan.
Zo gingen we weer terug. De bijrijders uit het dorp werden afgezet en hartelijk bedankt voor alle gastvrijheid en geboden indrukken. In kleinere groep gingen we verder. Ineens stopten we bij een huis. Twee Oegandezen stapten uit. Iedereen bleef zitten. Moe en vol van alle indrukken en woorden. Na tien minuten kwamen de twee ons halen. De mensen hadden al de hele dag gewacht en we konden het niet maken hen niet te ontmoeten. Afrikaanse flexibiliteit. Weer niet vroeg terug. Een enthousiast verhaal van een vrouw die door PEP op haar benen was gezet en nu een krachtige persoon was geworden. Te kort om alles te vertellen, zei ze na een kwartier. Om daarna nog een halfuur door te gaan. Ik bleef staan en liep wat rond. Kreeg het verhaal ook niet helemaal meer mee. Sommigen anderen ook niet. Die konden tijdens de lange enthousiaste redevoering de ogen niet meer open houden.
Deze dag deed mij de ogen het meest openen voor wat er in dit deel van Oeganda gebeurt. Hele kerken gaan samen met de rest van het dorp aan de slag om hun leven aan te pakken. Veel om over na te denken. En te doordenken voor Nederland. En wat mij betreft voor Villa Klarendal in Arnhem.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten